Το πρώτο χωριό που επισκέφθηκα στην Άνδρο ήταν οι Στενιές. Σε υψόμετρο μόλις 80 μέτρων και πληθυσμό που δεν ξεπερνά τους 210 κατοίκους (σύμφωνα πάντα με την τελευταία απογραφή του 2011), το παραδοσιακό χωριό με τα παλιά αρχοντικά των εφοπλιστών και των καπεταναίων ξεπροβάλλει μέσα στο πράσινο. Μόλις 2 χιλιόμετρα από τη χώρα, οι Στενιές περιβάλλονται από 2 παραλίες: τα Γιάλια και τα πίσω Γιάλια, ενώ ο πύργος Μπίστη Μουβελά είναι ένα από τα καλύτερα αξιοθέατα που πρέπει να επισκεφθείς.
Το χωριό χωρίζεται στο Απανοχώρι(Πανοχώρι) στο οποίο ανηκει και ο οικισμος του Παλαμιδιου και στο Κατοχώρι, στο οποίο ανήκουν επίσης ο οικισμός της Πέρα Μπάντας, τα οικήματα εκατέρωθεν του αρχικού δρόμου «Στενιές-Γιοφύρι-Φάμπρικα-Στρατολατισσα-Τρίπες» προς τη Χώρα και ο οικισμός Γιάλια.
Ήταν μεσημέρι, ο ήλιος έκαιγε αλλά η σκιά που έκαναν τα δέντρα σε έκανε να προχωρήσεις ακόμη παρακάτω. Παντού πράσινο, χρωματιστά λουλούδια, υπέροχα αρχοντικά. Ησυχία παντού. Άκουγες μόνο το νερό που έτρεχε από τις πέντε βρύσες.
Τα σοκάκια έχουν πάρει όνομα παλιών εφοπλιστικών οικογενειών οι οποίοι έχουν βοηθήσει μέχρι σήμερα να είναι το χωριό “ζωντανό”. Τα παλιά αρχοντικά με τα ονόματά τους τραβούν το βλέμμα του επισκέπτη.
Οι Στενιές μέσα από τα μάτια της 95χρονης Άννας Κουρτέση
Εκει συνάντησα την Άννα Κουρτέση. Ετών 95. Όλη της η ζωή είναι το συγκεκριμένο χωριό. Μπορεί να είχε σπίτια στην Αθήνα όπως μου είπε, όμως η αγάπη της για τον τόπο που μεγάλωσε ήταν τόσο δυνατή που ποτέ δεν εγκατέλειψε τις Στενιές για να ζήσει κάπου άλλου.
Πύργος Μπίστη-Μουβελά
Ένα από τα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του ένδοξου παρελθόντος του νησιού είναι οι ψηλοί τετράγωνοι πύργοι των αρχόντων του 17ου-19ου αιώνα, οι οποίοι βρίσκονταν στην ενδοχώρα. Διέθεταν υπόγειες αποθήκες και πολλά δωμάτια, ενώ η πρόσβαση γινόταν μέσω κινητής σκάλας και υπερυψωμένης θυρίδας. Η παλιότερη τέτοια κατασκευή είναι ο τριώροφος Πύργος του Μπίστη-Μουβελά στις Στενιές, με την επιγραφή «Σταματέλος Μπίστης» στην πρόσοψη (1734). Τόσο ο Πύργος του Μπίστη, όσο και οι υπόλοιποι πύργοι εξελίχθηκαν μετά το 19ο αιώνα και την ανάπτυξη της ναυτιλίας στα σημερινά αρχοντικά, τα οποία θεωρούνται μία πιο επιμελημένη και φροντισμένη παραλλαγή τους.
Φάμπρικα
Η Φάμπρικα ήταν ένα πρωτοποριακό για την εποχή του εργοστάσιο ζυμαρικών , το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής ζυμαρικών στα Βαλκάνια . Σε ημερήσια βάση μπορούσε να επεξεργαστεί 36 τόνους σιτάρι και να παράγει την αντίστοιχη ποσότητα ζυμαρικών . Η Φάμπρικα από το 1864 έως το 1923 λειτουργούσε αποκλειστικά με τη δύναμη του νερού , χάρη στο μεγαλύτερο κατακόρυφο νερόμυλο των Βαλκανίων . Το 1923 και ιδιαίτερα μετά από μια μεγάλη περίοδο ξηρασίας , προστέθηκε και ατμομηχανή που λειτουργούσε παράλληλα με το νερόμυλο . Το εργοστάσιο έκλεισε το 1936 και το 1943 καταστράφηκε από πυρκαγιά!
Ακολουθήστε τη Μαρκέλλα Σαράιχα στα social media
Facebook travelgirl.gr
Instagram @markellasharaiha και @travelgirl.gr