Σε απόσταση 220 χιλιομέτρων από την Αθήνα, στις πλαγιές του Μαινάλου, υπάρχει ένα παραδοσιακό πέτρινο χωριό με μια πλούσια ιστορία ανά τους αιώνες. Από τα πρώτα μεταβυζαντινά χρόνια και τη μυθολογία στην αρχαία Ελλάδα, και από τη νεότερη ιστορία και το σημαντικό ρόλο της στην Ελληνική επανάσταση μέχρι σήμερα, η Στεμνίτσα ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη, χαρίζοντας του όλες εκείνες τις πληροφορίες που τον παρασύρουν στα δικά της έντονα ιστορικά βήματα.
Το πανέμορφο ιστορικό χωριό που αποτέλεσε την πρώτη άτυπη πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας
Σύμφωνα λοιπόν με τη μυθολογία ο βασιλιάς Λυκάονας τον οποίο ο Δίας οργισμένος μεταμόρφωσε σε Λύκο, είχε πενήντα γιους και μία κόρη, από τους οποίους ο καθένας έκτισε και μία πόλη στην περιοχή δίνοντάς της το όνομά του. Έτσι, ο Υψούς έκτισε την ομώνυμη προς αυτόν πόλη, η οποία είχε αναπτυχθεί σε σπουδαίο κεφαλοχώρι ή Χώρα όπως λεγόταν, με ξεχωριστή πνευματική, καλλιτεχνική και οικονομική ανάπτυξη. Όταν το 746 μ. Χ. στην Πελοπόννησο ενέσκηψε πανώλη, ο Αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης, Κωνσταντίνος ο Ε’, παίρνει την απόφαση να επιτρέψει την ειρηνική μετοίκηση Σλάβων από τις βόρειες περιοχές της Πελοποννήσου.
Η περιοχή μετονομάζεται σε Στεμνίτσα, καθώς Στεμνίτσα σημαίνει τόπος δασώδης και σκιερός στα σλαβικά. Λόγω της ιδιαίτερα απόκρημνης θέσης της, κατά την Τουρκοκρατία, καταφεύγουν σε αυτήν αρκετές οικογένειες επιφανών Ελλήνων, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σ’ ένα από τα σπουδαιότερα εμπορικά και βιοτεχνικά κέντρα της Πελοποννήσου. Γνωστές σε όλον τον κόσμο γίνονται οι στεμνιτσιώτικες, καμπάνες, καθώς η τέχνη του καμπανά ανθίζει όπως και οι τέχνες της κατασκευής κηροπήγιων, της αργυροχοΐας και χρυσοχοΐας. Φτάνοντας στα χρόνια της Επανάστασης, η Στεμνίτσα συνδέεται άρρητα με μια από τις μεγαλύτερες μορφές του αγώνα, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ο οποίος μεταφέρει εκεί το κέντρο των επιχειρήσεων του, βρίσκοντας παρηγοριά στην “χωροπούλα του Μωριά” όπως την αποκαλεί, έπειτα από το χαμό του λατρεμένου του γιου.
Με την έναρξη του αγώνα, οι Στεμνιτσιώτες είναι έτοιμοι για την πρώτη τους μάχη, με ισχυρά ονόματα οπλαρχηγών, όπου κάτω από τις διαταγές του Κολοκοτρώνη, μετέχουν στις 25 Μαρτίου στην πολιορκία των Τούρκων στον κάμπο της Καρύταινας, ενώ δύο μήνες μετά επιλέγεται από τη Συνέλευση των Καλτεζών ως έδρα της Α’ Πελοποννησιακής Γερουσίας και πρώτη άτυπη πρωτεύουσα του επαναστατημένου Ελληνικού έθνους για έναν μήνα, περνώντας για πάντα στο προσκήνιο της Ιστορίας. Χτισμένη λοιπόν πάνω στα ερείπια της αρχαίας Υψούς, η Στεμνίτσα αποτελεί πλέον έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Μαγεύει με τον ανόθευτο χαρακτήρα της, γοητεύει με την προσωπικότητά της, μαγνητίζει τα βλέμματα και παρασύρει σε άλλα μονοπάτια τον επισκέπτη, μα πάνω από όλα το αξίζει γι αυτό που πραγματικά είναι…