Στο πρόσφατο σύντομο μου ταξίδι στην Καλαμάτα έκανα μία στάση στο κέντρο της παλιάς πόλης και ταξίδεψα στο παρελθόν… στην Ιστορία μας και στα Ήθη και Έθιμά μας. Ο υπερσύγχρονος εκθεσιακός χώρος του Λυκείου Ελληνίδων, ο οποίος στεγάζει τη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτωρία Γ. Καρέλια» σε περιμένει για το πιο συναρπαστικό ταξίδι. Πρόκειται για ένα μουσείο-κόσμημα το οποίο φιλοξενεί πάνω από ογδόντα πλήρεις φορεσιές, ενδυματολογικά κομμάτια και κοσμήματα από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα ως το 1930.
Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτωρία Γ. Καρέλια»: Ένα μουσείο-κόσμημα στην Καλαμάτα
H Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών “Βικτωρία Γ. Καρέλια” δημιουργήθηκε από το ιδρυτικό μέλος και την επί σειρά ετών Πρόεδρο του Λυκείου των Ελληνίδων Καλαμάτας (Λ.Ε.Κ.), Βικτωρία Καρέλια, αρχικά σαν προσωπική συλλογή. Καρπός της συλλεκτικής προσπάθειας 45 ετών, παραχωρήθηκε αργότερα στο Λ.Ε.Κ. προκειμένου να ενσωματωθεί σε έναν καταξιωμένο φορέα προστασίας και προβολής της ελληνικής παράδοσης. Έκτοτε φέρει, σε ένδειξη αναγνώρισης και έπειτα από ομόφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Λ.Ε.Κ., το όνομα της συλλέκτριας. Η Συλλογή εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2016 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Προκόπη Παυλόπουλο.
Πρόκειται για μία από τις πληρέστερες συλλογές ελληνικών ενδυμασιών σε πανελλήνιο επίπεδο. Περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό πλήρων ενδυματολογικών συνόλων, γυναικείων και ανδρικών, από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, καθώς και έναν αριθμό μεμονωμένων ενδυματολογικών εξαρτημάτων. Ανάμεσα στα τελευταία ξεχωρίζουν οι ομάδες των χρυσοκέντητων επενδυτών, των χρυσοϋφαντων ανατολίτικων καβαδιών και των κοσμημάτων, που δεν καλύπτουν απλώς τις ανάγκες συμπλήρωσης και στολισμού των ενδυμασιών, αλλά αποτελούν αυτόνομα και σημαντικά σύνολα της συλλογής.
Η συλλογή φιλοξενείται σε ένα εκ των διατηρητέων κτηρίων του ιστορικού κέντρου της πόλης, το οποίο παραχωρήθηκε στο Λ.Ε.Κ από το Δήμο Καλαμάτας, με τη μορφή χρησιδανείου για 99 χρόνια, υπό τον όρο της αποπεράτωσης και διαμόρφωσής του σε εκθεσιακό χώρο ιδίαις δαπάναις. Η χρηματοδότηση του έργου έγινε εξ’ ολοκλήρου από δωρεές της συλλέκτριας και του Ιδρύματος Γεωργίου & Βικτωρίας Καρέλια. Πρόκειται για ένα αξιόλογο τριώροφο κτίριο των αρχών της κλασικιστικής περιόδου, που κατασκευάστηκε το 1873.
Η αποκατάσταση που του έγινε με απόλυτο σεβασμό από το Λ.Ε.Κ. αναδεικνύει τη δωρικότητα της εξωτερικής μορφής του, ενώ η εσωτερική του διαμόρφωση συνδυάζει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του νεοκλασικού κτιρίου με τη σύγχρονη αισθητική και την τεχνολογία. Η επέκταση του κτιρίου εντός του προαύλιου χώρου και η κατασκευή αίθουσας πολλαπλών χρήσεων δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ποικίλλων εκπαιδευτικών και άλλων δράσεων με αφετηρία την ελληνική ενδυμασία.
Η κατάταξη των ενδυμασιών της έκθεσης ακολουθεί τον τυπολογικό διαχωρισμό της λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη σε φορεσιές με σεγκούνι, φορεσιές με καβάδι και φορεσιές με φουστάνι. Στο ισόγειο παρουσιάζονται οι τοπικές ενδυμασίες με το σεγκούνι, τον επενδύτη του αγροτικού και κτηνοτροφικού κόσμου της στεριανής Ελλάδας.
Στον πρώτο όροφο οι ενδυμασίες των νομαδικών και ημινομαδικών πληθυσμών συναντούν τον ενδυματολογικό κόσμο των κοινοτήτων με εμπορικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες, με τοπικές ενδυμασίες με καβάδι και αντερί. Στον δεύτερο όροφο το φουστάνι – τσούκνα, σχηματική παραλλαγή της βυζαντινής δαλματικής, συναντάται με την αναγεννησιακή του εκδοχή, με τα πολύπτυχα δηλαδή φουστάνια των παράλιων και νησιωτικών περιοχών με εμπορικές επαφές με τη Δύση.
Στόχος του Λ.Ε.Κ. είναι ο Εκθεσιακός Χώρος να αποτελέσει όχι μόνο την εγγύηση της διάσωσης και προβολής ενός ανεκτίμητου θησαυρού της ελληνικής μας κληρονομιάς, αλλά και ένα σύγχρονο χώρο πολιτισμού που θα συμμετέχει ενεργά στην πολιτιστική ζωή της Καλαμάτας και της χώρας γενικότερα. Σήμερα, στον εκθεσιακό χώρο πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές τάξεις όλων των βαθμίδων, εξειδικευμένες περιηγήσεις για Έλληνες και ξένους επισκέπτες, αλλά και μουσικές εκδηλώσεις, εικαστικές εκθέσεις και άλλες πολιτιστικές δράσεις που συμβάλλουν στην πολυεπίπεδη ανάδειξη του χώρου και της συλλογής.
Την αρχιτεκτονική μελέτη του έργου έκανε ο αρχιτέκτονας, κ. Θανάσης Κυρατσούς. Την προετοιμασία των εκθεμάτων επιμελήθηκε η ενδυματολόγος και Πρόεδρος του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, κα Ιωάννα Παπαντωνίου και ο μουσειογράφος, κ. Σταμάτης Ζάννος. Τα επεξηγηματικά κείμενα επιμελήθηκε η συνεργάτιδα του Μουσείου Μπενάκη, κα Ξένια Πολίτου, ενώ η κατάταξη των εκθεμάτων έγινε από την λαογράφο, καθηγήτρια, κα Νάντια Μαχά – Μπιζούμη. Τους φωτισμούς επιμελήθηκε η καθηγήτρια θεατρικού φωτισμού, κα Ελευθερία Ντεκώ και την ηχητική εγκατάσταση ο συνθέτης και εικαστικός ήχου, κ. Δημήτρης Μπάκας. Ο κατάλογος της Συλλογής κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καπόν.
Επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την έναρξη της ελλληνικής επανάστασης, οι επισκέπτες θα μπορούν, έως το τέλος του 2021, να περιηγούνται στην έκθεση υπό τους ήχους της επετειακής ηχητικής εγκατάστασης του συνθέτη, Δημήτρη Μπάκα, με τίτλο «Άστρον Αθανασίας». Πρόκειται για μία σύνθεση ηχοτοπίου για προηχογραφημένο αφηγητή, ηχογραφήσεις πεδίου και ηλεκτρονικά, αφιερωμένο στην Ελληνική Επανάσταση. Μία αναδρομή στην ιστορία με κείμενα που επικεντρώνονται σε θέματα όπως η αρετή, η θυσία και ο ηρωισμός, μέσα από το ηχητικό βλέμμα της ακουστικής οικολογίας και της ηλεκτροακουστικής μουσικής, σε μουσικά περιβάλλοντα που εμπνέονται από το αρχαίο θέατρο, τη βυζαντινή και την παραδοσιακή μουσική.
Παράλληλα, η Συλλογή θα φιλοξενεί, από τις αρχές Αυγούστου και για τρείς μήνες, εικαστική έκθεση του γλύπτη Νίκου Φλώρου, με γλυπτά κατασκευασμένα από ανακυκλωμένο αλουμίνιο και εμπνευσμένα από την Ελληνική Επανάσταση. Η έκθεση, που είναι η πρώτη που πραγματοποιεί ο καλλιτέχνης στην Ελλάδα μετά από απουσία αρκετών ετών, έχει τίτλο «Ήρωες από Μέταλλο».
Ο εκθεσιακός χώρος είναι ανοιχτός για το κοινό καθημερινά εκτός Δευτέρας. Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο 9:00 π.μ. – 2:00 μ.μ. Τετάρτη και Σάββατο 5:30 μ.μ. – 8:30 μ.μ. και Κυριακή 10:00 π.μ. – 2:00 μ.μ. Πληροφορίες στα τηλ. 27210-86923 και 27210-86927 και στο vgkareliascollection.com.