Πογδόριανη: Ταξίδι στο χωριό της Ηπείρου που ο Σουλεϊμάν εξόρισε την μητέρα του και τη σύζυγο του

Λίγα μόλις χιλιόμετρα από τα Ελληνοαλβανικά σύνορα και καλά κρυμμένο ανάμεσα στο Όρος Κασιδιάρη και τον λόφο Σωσσίνου βρίσκεται το χωριό με την σημερινή ονομασία Άνω Παρακάλαμος. Ένα χωριό που τους χειμερινούς μήνες φιλοξενεί μόλις και μετά βίας 25 μόνιμους κατοίκους.

Πογδόριανη: Ταξίδι στο χωριό της Ηπείρου που ο Σουλεϊμάν εξόρισε την μητέρα του και τη σύζυγο του

Κι όμως αυτό το μικρό χωριό στο παρελθόν φιλοξένησε τόσο την μητέρα του Σουλεϊμάν του μεγαλοπρεπή όσο και τη πιο γνωστή από τις συζύγους του Χουρέμ. Οι κόντρες αυτών των δύο γυναικών έμειναν κυριολεκτικά στην ιστορία και δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Σουλεϊμάν χρειάστηκε να τις χωρίσει προκειμένου να εξομαλυνθεί το κλίμα εντός του παλατιού. Ο λόγος που επιλέχθηκε η Πογδόριανη ως “τόπος εξορίας” αυτών των δύο γυναικών είναι ένας και σαφής. Θεωρούνταν πολύ ασφαλές μέρος για να φιλοξενήσει τέτοιου είδους προσωπικότητες ακόμα και αν αυτές στην ουσία τελούσαν υπό εξορία. Στην ουσία ο Σουλεϊμάν δεν θα μπορούσε ποτέ να εξορίσει ούτε την Χουρέμ όπου ήταν και η μητέρα των τεσσάρων παιδιών του και πολύ περισσότερο την ίδια του τη μητέρα. Στην ουσία είχε χρίσει ως δεσποτάτο της μητέρας του ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή της Πογδόριανης η οποία συγκαταλέγει τα σημερινά χωριά του Παρακαλάμου, του Άνω Παρακαλάμου όπου θεωρούνταν και το κέντρο του Δεσποτάτου, το Παλαιό Μαυρονόρος ( σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο και οι κάτοικοι του ζουν στο νέο Μαυρονόρος ) και την Σιταριά χωριά τα οποία σήμερα αποτελούν μαζί με κάποια ακόμα τον Δήμο Καλαμά.

Η Πογδόριανη γνώριζε τεράστια οικονομική άνθηση και θεωρούνταν κέντρο του εμπορίου. Οι κάτοικοι της περιοχής απολάμβαναν της ελευθερίες που είχαν από την Βαλιδέ Σουλτάνα και διατηρούσαν τόσο την θρησκευτική τους ελευθερία όσο και αυτή της διατήρησης της γλώσσας τους. Προς το τέλος όμως της ακμής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το μέρος λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε από ομάδες αντάρτικων σωμάτων που υπήρχαν στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο και ήταν σε συνεννόηση με την Ηπειρωτική Εταιρεία. Οι αντάρτες αντιμετώπισαν με επιτυχία τους Τούρκους, οι οποίοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, χωρίς να μπορέσουν να κάνουν τις απαιτούμενες ενέργειες και να διασώσουν τα πολύτιμα τιμαλφή αλλά και χρήματα της εποχής που υπήρχαν στην κατοικία της Βαλιδέ Σουλτάνας. Κι όπως μαθεύτηκε αργότερα, αρκετοί Τούρκοι τραυματίες και ίσως και μερικοί νεκροί, φορτώθηκαν σε κάρα για τα Γιάννινα. Εκ των ανταρτών δεν υπήρξαν θύματα, ούτε νεκροί, ούτε τραυματίες, γιατί αυτοί πολέμησαν από πλεονεκτικές θέσεις στα γύρω υψώματα όπου και γνώριζαν πολύ καλά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εκκένωση του χωριού ( μετά την δεύτερη πυρπόληση του οι κάτοικοι του το εγκατέλειψαν και δημιούργησαν τον σημερινό Παρακάλαμο το οποίο είναι και το κεντρικό χωριό του Πωγωνίου με περίπου 1.000 μόνιμους κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή ( αν και στην πραγματικότητα είναι πολύ λιγότεροι αφού οι περισσότεροι κάτοικοι του είναι υπερήλικες σήμερα και πολλοί από αυτούς δεν ζουν πια ).

Αυτό δημιούργησε λοιπόν ένα τεράστιο μύθο που υπάρχει μέχρι και τις μέρες μας και πολλοί πιστεύουν ότι ένα μεγάλο κομμάτι του θησαυρού που υπήρχε στο συγκεκριμένο χωριό στο σπίτι που διέμενε και άνηκε στην Βαλιδέ Σουλτάνα βρίσκεται μέχρι και σήμερα κρυμμένο καλά σε κάποιο σημείο του χωριού. Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές που οι κάτοικοι βλέπουν αγνώστους να περιφέρονται στο χωριό τους για λίγες μέρες και μετά εξαφανίζονται. Μάλιστα κάποιοι δεν έχουν διστάσει να αγοράσουν έναντι αδράς αμοιβής κάποιο από τα εναπομείναντα σπίτια του χωριού εγκαταλελειμμένα η όχι και μετά τα γκρεμίζουν. Μάλιστα έχει παρατηρηθεί το γεγονός κάποιοι από αυτούς να τα επιστρέφουν χωρίς ανταλλάγματα στους αρχικούς ιδιοκτήτες τους. Παύλος Μελάς ο Μακεδονομάχος με καταγωγή από τον Άνω Παρακάλαμο.

Η οικογένεια του Παύλου Μελά, κατάγονταν από τον Παρακάλαμο, όμως ο ίδιος γεννήθηκε στην Μασσαλία, έζησε στην Αθήνα και πολέμησε θυσιάζοντας την ζωή του στον αγώνα για την ελευθερία της Μακεδονίας. Χαρακτηριστικό είναι πως ερείπια από το πατρικό του πατέρα του Μιχαήλ Μελά διασώζονται μέχρι και σήμερα και βρίσκεται στην έξοδο του χωριού προς την Παηδονιά.