Ο Ευγένιος Βασιλικός, γενικός γραμματέας της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών – Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ), στη συνέντευξή του στο travelgirl.gr και τη Μαρκέλλα Σαράιχα, μιλάει για το ισχυρό brand name της Ελλάδας και της Αττικής, για τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την τουριστική κίνηση, για την έλλειψη έργων υποδομών, για την βραχυχρόνια μίσθωση, τον υπερτουρισμό αλλά και για είδη θεματικού τουρισμού που υποστηρίζει η Αττική.
Ο Ευγένιος Βασιλικός στο travelgirl.gr: “Η βραχυχρόνια μίσθωση δεν είναι “πληγή” για τα ξενοδοχεία, αλλά μία “φούσκα”
1. Η Ελλάδα αναμφισβήτητα είναι πλέον brand name στον χώρο του τουρισμού. Ωστόσο κάθε φορά μπορεί να ερχόμαστε αντιμέτωποι με διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν την τουριστική κίνηση όπως για παράδειγμα οι γεωπολιτικές εξελίξεις αλλά και η περιβαλλοντική κρίση. Πόσο αναγκαία λοιπόν είναι η μακροχρόνια στρατηγική τουρισμού και ποια είναι τα βασικά σημεία της, κατά τη γνώμη σας
Ε.Β. Είναι ξεκάθαρο πως τα τελευταία χρόνια και μετά από πολύ κόπο, η Ελλάδα και η Αθήνα έχουν αποκτήσει πλέον ένα ισχυρό brand name. Ειδικά μετά την πανδημία παρατηρούμε ότι αυτό δείχνει να έχει διάρκεια -πέρα από αυτό που πιστεύαμε ως το λεγόμενο rebound tourism – την απάντηση του κόσμου στον εγκλεισμό της πανδημίας. Παρ’ όλα αυτά όμως, γνωρίζουμε καλά – άλλωστε το έχουμε δει στο παρελθόν ουκ ολίγες φορές- πως δεν αρκεί το brand name, ή κάποιες ‘καλές χρονιές’ για να θωρακιστούν οι βάσεις των προσπαθειών μας προς σταθερή κατεύθυνση και κυρίως από εξωτερικούς παράγοντες που μας επηρεάζουν.
Σωστά αναφέρεστε στις γεωπολιτικές εξελίξεις… Μας ανησυχούν ξανά αυτή την περίοδο, όχι μόνο για τις αυξήσεις που μπορούν να επιφέρουν στα λειτουργικά κόστη των ξενοδοχείων, αλλά και για τα σοβαρά θέματα που ενδεχομένως προκύψουν, όπως το μεταναστευτικό, ή ο περιορισμός των ταξιδιών. Σε περίπτωση που η κατάσταση κλιμακωθεί είναι πολύ πιθανό να αποφεύγει ο κόσμος να ταξιδεύει στην ευρύτερη περιοχή.
Είναι επομένως επίσης ξεκάθαρο ότι πρέπει να έχουμε μακροχρόνια στρατηγική -με όραμα για το πού και το ποιοι θα θέλαμε να είμαστε λ.χ. μετά από 10 χρόνια- και όχι απλά να προσπαθούμε να σπάμε ‘ρεκόρ ποσότητας’ χρόνο με τον χρόνο. Η ποιότητα του Τουρισμού που επιθυμούμε να κατακτήσουμε για τα επόμενα χρόνια πρέπει να είναι το βασικό μας μέλημα καθώς επίσης και οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε σταδιακά να βελτιώνουμε αυτή τη ποιότητα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί βάζοντας ως προτεραιότητά μας τις υποδομές που απαιτούνται για τον Τουρισμό, οι οποίες, η αλήθεια είναι πως δεν διαφέρουν απ’ αυτές που επιθυμούμε και οι ίδιοι ως πολίτες της χώρας και της πόλης μας.
Το θέμα των υποδομών είναι πολύ βασικό και για την διεύρυνση των μορφών του Τουρισμού που μπορούμε να υποστηρίξουμε. Ας δούμε το παράδειγμα του Συνεδριακού Τουρισμού, όπου πάγιο αίτημα του κλάδου είναι να δημιουργηθεί ένα Συνεδριακό Κέντρο διεθνών προδιαγραφών, το οποίο θα δίνει στην πόλη την δυνατότητα να φιλοξενεί διεθνή συνέδρια με μεγαλύτερο αριθμό συνέδρων από αυτόν που μπορούμε να εξυπηρετήσουμε σήμερα.
2. Φέτος αρκετοί έκαναν λόγο για “υπερτουρισμό” σε κάποια νησιά. Θεωρείτε ότι κάποιοι χρησιμοποιούν τον όρο αυτό, για να καλύψουν τις ελλείψεις στις υποδομές; Έχει σχέση ο ‘υπερτουρισμός’ με την Βραχυχρόνια μίσθωση – μία “πληγή” για τα ξενοδοχεία; Πώς είδατε τα νέα μέτρα; Τι άλλο θα θέλατε να γίνει από την πλευρά σας;
Ε.Β. Θα μιλούσα μάλλον για υπερπροσφορά καταλυμάτων και όχι για ‘υπερτουρισμό’. Ο ‘υπερτουρισμός’ για την Αθήνα αποτελεί μια έκφραση μη δόκιμη, που προσωπικά, δεν θα υιοθετούσα. Από πλευράς μας παρατηρούμε τα στατιστικά στοιχεία κίνησης και απόδοσης των ξενοδοχείων κάθε μήνα επί σειρά δεκαετιών και τα συγκρίνουμε με τις αφίξεις επισκεπτών στο αεροδρόμιο. Υπάρχει σταθερά μια απόκλιση, μια ‘ψαλίδα’, τα τελευταία χρόνια που σαφώς έχει σχέση με τα καταλύματα εκτός ξενοδοχείων… Που οδηγούνται οι επισκέπτες που επιλέγουν την Αθήνα αλλά δεν διαμένουν σε Ξενοδοχεία; Σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης και σε ξενοδοχεία που δεν είναι ξενοδοχεία αλλά έτσι εμφανίζονται στις διεθνείς πλατφόρμες κρατήσεων. Τα τελευταία χρόνια έχουν ‘ανοίξει’ νέες μονάδες, όπως και μικρά boutique hotels αλλά και παρά πολλά ενοικιαζόμενα καταλύματα, τα λεγόμενα «κλειδιά» και φυσικά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Αυτή η αύξηση στην προσφορά, ειδικά σε κεντρικές περιοχές της Αθήνας, δημιουργεί ανταγωνισμό, αρκετές φορές και αθέμιτο και πιέζει τις τιμές προς τα κάτω, τους μήνες όπου η ζήτηση είναι χαμηλή.
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που έχουμε κάνει, πιστεύω, είναι αυτό που συνέβη με την περίπτωση της βραχυχρόνιας μίσθωσης – έχοντας χάσει την ‘μεγάλη εικόνα’ που προσφέρει η λεγόμενη ‘στρατηγική προσέγγιση’: Μια «ενασχόληση», ένα «συμπληρωματικό» εισόδημα, αφέθηκε να εξελιχθεί άναρχα, χωρίς κανόνες, χωρίς περιορισμούς, χωρίς σχέδιο, επειδή οι εκάστοτε κυβερνήσεις θεώρησαν πως βοηθά στην ανάπτυξη, ειδικά σε περιοχές όπως η Αθήνα -και όχι μόνο αυτή- που είχε περάσει δέκα δύσκολα χρόνια κρίσης. Σήμερα, φτάσαμε στο σημείο να είμαστε η μόνη δυτική χώρα η οποία δεν έχει βάλει ‘φρένο’ και κανόνες σε αυτήν την δραστηριότητα. Και περνάμε πλέον στο άλλο άκρο, όπου θα απαγορευτεί σε κάποιες περιοχές της πόλης η δραστηριότητα αυτή, πάλι όμως, χωρίς να βάζουμε στόχους, κανόνες ή περιορισμούς στην ανάπτυξη, χωρίς να έχουμε προνοήσει οτιδήποτε για τις υπόλοιπες γειτονιές, άρα, αργά η γρήγορα να φτάσουμε στο ίδιο σημείο και κάπου αλλού, λίγο πιο δίπλα… Οι κοινωνικές επιπτώσεις, δυστυχώς, είναι πολλές και ορατές πλέον και όχι, δεν θα έλεγα πως η βραχυχρόνια μίσθωση είναι μια «πληγή για τα ξενοδοχεία», θα έλεγα πως είναι μια «φούσκα», η οποία εάν δεν προετοιμαστούμε θα έχει κακή εξέλιξη, κάτι που έχουμε δει στο παρελθόν με άλλους κλάδους ( Frozen yogurts, Video Club και άλλα πολλά..). Να θυμίσουμε εδώ πως η ραγδαία εξέλιξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης, ξεκίνησε από την λεγόμενη ‘οικονομία διαμοιρασμού’, η οποία σαφώς δεν υφίσταται πλέον. Πιστεύω πως θέλει μεγάλη προσοχή το προς τα πού θέλουμε να πάμε την Αθήνα και αυτό έχει την ίδια λογική με την γενικότερη στρατηγική που θέλουμε να ακολουθήσουμε και για τον Τουρισμό.
3.Ποιες είναι οι δυνατές αγορές που “ψηφίζουν” Αθήνα;
Ε.Β. Ιστορικά οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία και γενικότερα η Ευρώπη μας προτιμούν αρκετά, το Ισραήλ είναι πλέον ένας ‘επαναλαμβανόμενος επισκέπτης’ και αρχίζουν σταδιακά να εμφανίζονται ξανά οι ασιατικές χώρες που ωστόσο, μετά την πανδημία δεν έχουν επιστρέψει στα επίπεδα προ πανδημίας. Στο σημείο αυτό θα πρόσθετα και το εξής: Η Αθήνα, παρόλο που στοχεύει στην επέκταση του τουρισμού όλο το χρόνο, εξακολουθεί να έχει έντονη εποχικότητα. Ο Τουρισμός κορυφώνεται το καλοκαίρι, αλλά εκτός της υψηλής σεζόν η ζήτηση μειώνεται σημαντικά. Η φετινή χρονιά δείχνει ότι η Αθήνα έχει καλύτερες προοπτικές και εξαιρετική δυναμική (και) για τον χειμώνα και αυτό είναι κάτι που πρέπει να αξιοποιηθεί.
4.Η Αττική πλέον είναι ένας προορισμός για όλο το χρόνο. Τι τουρισμό και ποιες ειδικές ενότητες τουρισμού θεωρείτε ότι μπορεί και πρέπει να υποστηρίξει;
Ε.Β. Η Αττική διαθέτει τα φυσικά, πολιτιστικά και σύγχρονα πλεονεκτήματα για να αναπτυχθεί ως προορισμός για όλο τον χρόνο, παρέχοντας πολυδιάστατες τουριστικές εμπειρίες. Όσον αφορά το τι είδους Τουρισμό πρέπει και μπορεί να εξυπηρετήσει, πιστεύω πως δεν υπάρχει περιορισμός, αλλά όπως ανέφερα και νωρίτερα θα ήταν σκόπιμο να στραφούμε σε ποιοτικότερο Τουρισμό. Η Αττική ως περιφέρεια, με την πλούσια Ιστορία, τη δική της γεωγραφική ποικιλομορφία και το ήπιο κλίμα της, έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει ποικίλες μορφές Τουρισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ενδεικτικά, ορισμένες βασικές ειδικές ενότητες, ή θεματικές μορφές Τουρισμού αν θέλετε, που μπορεί και πρέπει να αναπτυχθούν στην περιοχή είναι :
Ο Πολιτιστικός τουρισμός, καθώς η Αττική διαθέτει πλήθος αρχαιολογικών χώρων, την Ακρόπολη, την Αρχαία Αγορά κ.ά, σημαντικότατα μουσεία, νεότερα μνημεία, ιστορικά κτίρια κ.ά.. Ο πολιτιστικός τουρισμός είναι ήδη ανεπτυγμένος, αλλά μπορεί να ενισχυθεί με θεματικές ξεναγήσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ και την ανάδειξη περισσότερων σημείων της περιοχής.
Ο Θαλάσσιος τουρισμός. Οι μαρίνες και τα λιμάνια της περιοχής είναι κατάλληλα για αναψυχή και άθληση. Με τις ακτές της, τα λιμάνια (Πειραιάς, Λαύριο) και τα νησιά του Σαρωνικού, η Αττική μπορεί να υποστηρίξει τον θαλάσσιο τουρισμό όλο τον χρόνο, μέσω της κρουαζιέρας, του yachting και των ιστιοπλοϊκών εκδρομών.
Συνεδριακός τουρισμός. Η Αθήνα είναι μια σύγχρονη μητρόπολη που μπορεί να υποστηρίξει μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις, συνέδρια και εκδηλώσεις, διαθέτοντας σύγχρονες υποδομές και κατάλληλες αίθουσες συνεδρίων. Η ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού μπορεί να προσφέρει εισροή επισκεπτών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Αθλητικός τουρισμός: Η Αττική, με την ολυμπιακή της παράδοση και τις αθλητικές της υποδομές, μπορεί να προσελκύσει επισκέπτες που ενδιαφέρονται για αθλητικές διοργανώσεις ή ακόμα και ατομικά αθλητικά προγράμματα, όπως ο Μαραθώνιος της Αθήνας.
5.Συγκρίνοντας τη μέση τιμή δωματίου με άλλες ανταγωνιστικές μας χώρες, βλέπουμε ότι είμαστε αρκετά χαμηλά. Για ποιους λόγους συμβαίνει αυτό; Διότι τα ξενοδοχεία μας, είναι μικρά διαμάντια και παρέχουν στους ταξιδιώτες πολυτελείς υπηρεσίες.
Ε.Β. Η μέση τιμή δωματίου στην Αθήνα μπορεί να είναι χαμηλότερη σε σύγκριση με άλλες ανταγωνιστικές πόλεις, παρότι τα ξενοδοχεία της Αθήνας προσφέρουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και πολυτελή καταλύματα – αλλά εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως καταγράφουμε ήδη μια αυξητική τάση σε ότι αφορά στις τιμές της Αθήνας. Οι κύριοι λόγοι που επιδρούν στις τιμές των ξενοδοχείων περιλαμβάνουν -εκτός από την ‘εποχικότητα’ στην οποία ήδη αναφερθήκαμε- και μια ‘διαφορετική’ τουριστική ζήτηση: Η Αθήνα λειτουργεί κυρίως ως προορισμός «διαμετακομιστικός» για τουρίστες που ταξιδεύουν προς τα νησιά ή άλλες περιοχές της Ελλάδας. Πολλοί επισκέπτες διαμένουν για σύντομες περιόδους (1-2 ημέρες), μειώνοντας έτσι τη δυνατότητα των ξενοδοχείων να επιβάλλουν υψηλότερες τιμές. Επίσης: Οι ξενοδοχειακές μονάδες σε πιο ανεπτυγμένες τουριστικά πόλεις όπως είναι το Παρίσι, η Ρώμη, ή το Λονδίνο, έχουν πολύ μεγαλύτερη τουριστική αναγνωρισιμότητα και συνεχή ζήτηση για μακροχρόνιες διαμονές, άρα ακριβώς λόγω αυτής της συνεχούς ζήτησης έχουν και τη δυνατότητα να επιβάλλουν υψηλότερες τιμές. Ενισχυτικά λειτουργεί και η παρουσία των ισχυρών brand names. Άλλος παράγοντας που επιδρά στις τιμές είναι οι γενικότερες οικονομικές συνθήκες και το κοινωνικό προφίλ επισκεπτών: Η οικονομική κρίση των προηγούμενων ετών στην Ελλάδα είχε άμεσο αντίκτυπο στην τουριστική αγορά, με τα ξενοδοχεία να κρατούν τις τιμές χαμηλά για να παραμείνουν ανταγωνιστικά. Παράλληλα, το προφίλ των επισκεπτών της Αθήνας περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό ταξιδιωτών που επιζητούν οικονομικές λύσεις και αυτό σαφώς επηρεάζει και την τιμολόγηση. Εν ολίγοις παράγοντες όπως αυτοί διατηρούν τη μέση τιμή δωματίου συγκριτικά χαμηλότερη, παρότι τα ξενοδοχεία της Αθήνας προσφέρουν εξαιρετικές υπηρεσίες και εμπειρίες στον επισκέπτη. Σε αυτά θα προσθέσουμε και τις υποδομές που πρέπει να αναβαθμιστούν, όπως έχουν αναβαθμιστεί τα ξενοδοχεία τα τελευταία χρόνια, ούτως ώστε να είμαστε πιο ανταγωνιστικοί, να μπορούμε να φτάσουμε το επίπεδο τιμών των ανταγωνιστών μας αλλά το κυριότερο, να μπορέσουμε να θωρακίσουμε όσο γίνεται το προϊόν μας για να μην χάσουμε ό,τι θετικό καταφέραμε να επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια (να γίνουμε brand name).
6.Αυτήν την στιγμή ποια είναι τα κυριότερα ζητήματα των ξενοδόχων και ποιες λύσεις προτείνετε εσείς;
Ε.Β. Η υπερφορολόγηση, ο αθέμιτος ανταγωνισμός, το υψηλό λειτουργικό κόστος, η εξεύρεση κατάλληλου εξειδικευμένου προσωπικού, η καθαριότητα και η ασφάλεια στην πόλη και βέβαια οι υποδομές, είναι ορισμένα από τα βασικά θέματα που μας απασχολούν ως κλάδο. Η επίλυση των παραπάνω θα πρέπει να είναι το ζητούμενο, η πρόταση αλλά και ο στόχος της Αθήνας και απαιτεί όπως είπαμε ήδη, μια συγκεκριμένη στρατηγική και ένα κοινό όραμα -για το πού θέλουμε να βρεθούμε τουλάχιστον μια δεκαετία μπροστά- τόσο από την ίδια την Πολιτεία όσο και από τους εμπλεκόμενους στον Τουρισμό. Για τα περισσότερα από τα παραπάνω ζητήματα έχουμε καταθέσει προτάσεις και αιτήματα σε υπουργεία και φορείς, δηλαδή για την μείωση της φορολογίας, για την θέσπιση λειτουργικών προδιαγραφών καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, για την διαφορετική αντιμετώπιση των μονάδων που αναβαθμίζονται ενεργειακά ώστε να μειώνουν το λειτουργικό τους κόστος κ.ο.κ. Παράλληλα, έχουμε αναπτύξει συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να βοηθάμε με όποιον τρόπο μπορούμε την ασφάλεια και την καθαριότητα στην πόλη, είτε μέσω ερευνών που εκπονούμε, είτε μέσω πρακτικών που υιοθετούμε, όπως λ.χ. της διαχείρισης αποβλήτων που υλοποιούν οι περισσότερες μονάδες – μέλη μας. Συνεργασία αναπτύσσεται επίσης και με υπουργεία και άλλους δημόσιους φορείς π.χ. για την υποστήριξη και αρωγή από πλευράς της Ξενοδοχίας του ‘Αστυνομικού Τμήματος Επισκεπτών’ – για τουρίστες που πέφτουν θύματα κλοπής κ.λπ. Ταυτόχρονα, υποστηρίζουμε ιδιαίτερα το χώρο της Τουριστικής Εκπαίδευσης και δημιουργούμε συνεργασίες με τουριστικές σχολές, εσωτερικού και εξωτερικού. Πολλά υλοποιούνται και πολλά δρομολογούνται, ωστόσο, οι λύσεις για όλα μας τα προβλήματα και ως κλάδου και ως πολιτών της Αθήνας απαιτούν κυρίως την συνεχή ενημέρωση, την ενεργοποίησή μας και την συμμετοχή, όλων μας!