Ο διεθνούς φήμης γλύπτης, Νίκος Φλώρος, παρουσιάζει τη συλλογή καλλιτεχνημάτων, με τίτλο «Ήρωες από μέταλλο», στο μουσείο ελληνικών ενδυμασιών ‘Βικτώρια Γ. Καρέλια’ στην Καλαμάτα. Είχα την τύχη να βρεθώ εκεί και να συνομιλήσω μαζί του για τα έργα του, για την διαδρομή του και κατά πόσο έπαιξε ρόλο στην μετέπειτα πορεία του το γεγονός ότι κατάγεται από μία οικογένεια Επαναστατών και Ηρώων, αφού ο πρόγονός του ήταν ο οπλαρχηγός, Νίκος Φλώρος. Εκείνος που έπεσε ηρωικά στη μάχη των Αθηνών, πολεμώντας για την ανεξαρτησία της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό. Κάθε που, ο Νίκος Φλώρος, ο νεότερος, διαβαίνει το δρόμο της Αθήνας που φέρει το όνομά του, αισθάνεται αληθινό δέος και υπερηφάνεια. Τώρα μέσα από την Τέχνη του και με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, κάνει τη δική “επανάσταση” δημιουργώντας έργα που αφυπνίζουν. “Εμείς είμαστε οι εργάτες της Τέχνης. Το μπράβο το παίρνει η Τέχνη που θα προχωρήσει και θα μεταφέρει τα δικά της μηνύματα. Δεν σου κάνει καλό να είσαι εγωπαθής, δεν μπορείς να δημιουργήσεις. Η γέννα θέλει ανιδιοτέλεια και ταπεινότητα”.
Ο διεθνούς φήμης γλύπτης Νίκος Φλώρος μιλάει στο travelgirl.gr για τη νέα του έκθεση “Ήρωες από μέταλλο”
Έχοντας από νεαρή ηλικία, την ενστικτώδη ανάγκη για καλλιτεχνική έκφραση, ο Νίκος Φλώρος, καταλήγει σήμερα στη γλυπτική, την τέχνη που εδώ και χρόνια μονοπωλεί το ενδιαφέρον του, εμμένοντας πάντοτε στην άποψη πως «Η Τέχνη είναι Μία», ενιαία και αδιάσπαστη, και υπηρετώντας την ο ίδιος, προσηλωμένος στη βαθύτερη γνώση και εξέλιξή της. “Είναι ένας δύσκολος δρόμος μοναχικός με αγκάθια. Πολλές αγωνίες. Κοιμάσαι και ξυπνάς σκεπτόμενος. Σε ζώνει ένα άγχος υπαρξιακό, σε τρώει και η μόνη ανακούφιση είναι δημιουργήσεις για να ανακουφιστείς. Από μικρό παιδί από την ώρα που γεννήθηκα κι έπειτα από το δημοτικό κατάλαβα ότι ήμουν καλλιτεχνική φύση. Η μάνα μου από μικρό μου έλεγε πως όταν γεννήθηκα στο μαιευτήριο, αντί να κλαίω, κοίταγα μία πετσέτα χρωματιστή και τότε της είπε ο γιατρός ότι αυτός θα γίνει καλλιτέχνης. Ήταν κάτι πολύ φυσικό και αβίαστο. Θυμάμαι στο δημοτικό ζωγράφιζα με χρώματα και μου φαινόταν παράξενο πως το άλλο το παιδάκι δεν κάνει σαν τις δικές μου ζωγραφιές. Κι έλεγα γιατί δεν μπορείς να το κάνεις; Για μένα ήταν φυσικό. Δεν είναι κάτι που το αποκτάς. Καλλιτέχνης γεννιέσαι”.
Η Eπέτειος των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση στάθηκε η αφορμή, ο διάσημος γλύπτης, να εκθέσει ξανά έργα του στην Ελλάδα, έπειτα από χρόνια επιτυχημένων εκθέσεων σε Ευρώπη, Αμερική και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. “Είναι ένα πολύ ειδικό θέμα. Μπήκαμε στα στοιχεία της Ελευθερίας που αφορά όλον τον κόσμο. Κι επειδή στην εποχή μας ζούμε περίεργες καταστάσεις η ελευθερία είναι πio επίκαιρη όσο ποτέ. Για μένα, επειδή μπαίνουμε σε μία νέα εποχή, μία εποχή σκλαβιάς, αν δεν αφυπνιστούμε και δεν κρατήσουμε αντιστάσεις πιστεύω ότι ο άνθρωπος θα περάσει πολλά χρόνια μέσα σε μία καινούργια σκλαβιά. Μπορεί να κρατήσει όσο και ο Μεσαίωνας. Πιστεύω μάλιστα ότι για να γίνει νέα επανάσταση, αυτή θα είναι και η πιο δύσκολη. Ο άνθρωπος θα έχει χάσει την ανθρώπινη υπόστασή του, θα έχει γίνει ένα είδος matrix, θα ελέγχεται ουσιαστικά και θα φτάσουμε το επίπεδο της εικονικής πραγματικότητας”.
Οι «Ήρωες από Μέταλλο», είναι αποτέλεσμα πολυετούς εργασίας και στοχοπροσήλωσης του καλλιτέχνη. Πρόκειται για μια ιδέα που συνέλαβε τέσσερα χρόνια πριν, η οποία έλαβε σάρκα και οστά τη φετινή χρονιά ορόσημο στην ιστορία της Ελλάδας. Εργαζόμενος σκληρά για τη δημιουργία των εν λόγω έργων, ο ίδιος εξομολογείται ότι τον προβλημάτισαν αρκετά. Διότι οι προσωπικότητες τις οποίες απεικονίζουν είναι υπαρκτές, έχουν ηρωική υπόσταση, και με το πέρασμα των αιώνων μετεξελίσσονται σε Ιδέες. «Καθώς τα έργα αναπαριστούν ήρωες που έχει εξυμνήσει η παγκόσμια κοινότητα, η δουλειά που έπρεπε να κάνω ήταν πολυδιάστατη. Προϋπέθετε ιστορική έρευνα, μελέτη απομνημονευμάτων αλλά και χρόνο. Χρόνο να αφουγκραστώ το χαρακτήρα και τα συναισθήματα αυτών των ηρώων ώστε να τα αποτυπώσω στα έργα μου», εξομολογείται ο καλλιτέχνης.
Η έκθεση περιλαμβάνει μία σειρά έργων – τεραστίων ψηφιδωτών, ήτοι γλυπτών κουστουμιών και πορτραίτων ηρωικών προσωπικοτήτων, υλοποιημένων εξ’ ολοκλήρου από κομμάτια ανακυκλώσιμου αλουμινίου – κουτάκια αναψυκτικών. Η «ιδιαιτερότητα» της τέχνης και τεχνικής του Νίκου Φλώρου, την οποία κατοχύρωσε στη Νέα Υόρκη και πλέον συνιστά την «υπογραφή» του, έγκειται στην πρώτη ύλη και στον τρόπο επεξεργασίας και αξιοποίησης αυτής. Ο καλλιτέχνης συλλέγει κουτάκια αναψυκτικών, μετατρέπει το αλουμίνιο σε ίνες και τις ίνες σε «μεταλλικό ύφασμα». Δεν έχει την πολυτέλεια του έτοιμου υλικού, αντιθέτως το δημιουργεί ο ίδιος από το μηδέν. Πρόκειται για μία διεργασία εξαιρετικά επίπονη και χρονοβόρα την οποία εκπονεί μόνος, από την αρχή ως το τέλος. Τα χρώματα δε, που χρησιμοποιεί, φροντίζει να αντικατοπτρίζουν τη φύση και την υπόσταση του εκάστοτε ιστορικού προσώπου ή αντικειμένου που αναπαριστούν. Με λίγα λόγια, ο Νίκος Φλώρος, κατορθώνει με την τέχνη του να προσωποποιεί το άυλο, μεταλλάσσοντας εξονυχιστικά την «ταπεινή» ύλη, σε θροΐζοντα ατλαζωτά υφάσματα, γεμάτα υπέρλαμπρες διαμαντοπελεκητές ψηφίδες.
Εισερχόμενος ο επισκέπτης στο μουσείο, αντικρίζει στον προθάλαμο, τη γλυπτή ενδυμασία της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας, ένα έργο με ύψος κάτι παραπάνω από δυόμιση μέτρα, άκρως επιβλητικό. Στην πρώτη αίθουσα του ισογείου, η Δέσπω Τζαβέλα, δεσπόζει σε ανάγλυφο πορτραίτο ανάμεσα στις παραδοσιακές ενδυμασίες της Πελοποννήσου, τμήμα της μόνιμης συλλογής του μουσείου της Βικτώρια Καρέλια. Στα δεξιά, η εντυπωσιακή λόγω των φαντασμαγορικών χρωμάτων αλλά και του μεγέθους της (1,90 εκ. ύψος), γλυπτή ενδυμασία της Πανωραίας Χατζηκώνστα, γνωστής και ως «Ψαροκώσταινας», αρχόντισσας από το Αϊβαλί.
Από τη συλλογή δεν λείπει – πως θα μπορούσε να λείπει άλλωστε; – η Ελληνική σημαία, που σε αυτή της την αναπαράσταση δεν είναι μόνο γαλανόλευκη. Ο Νίκος Φλώρος προσέθεσε σ’ αυτήν το κόκκινο, ένα χρώμα που την πότισε, αλλά και ξέφτια στο κάτω μέρος της, όπου κάθε ξέφτι συμβολίζει και ένα πλήγμα στη γαλανόλευκη θωριά της. Τέλος, τρία ακόμη έργα που προκαλούν δέος : το ανάγλυφο πορτραίτο του Γέρου του Μοριά καθώς επίσης και εκείνο της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας, έρχονται να σε διαπεράσουν «κοιτάζοντάς σε». Και το αποκορύφωμα : Η Ελευθερία. Η γλυπτή αναπαράσταση αυτής της έννοιας, την οποία διεκδίκησαν αδιαπραγμάτευτα οι πρόγονοί μας. Την ελευθερία που ο καλλιτέχνης, μάς προτρέπει να διεκδικήσουμε κι εμείς.., με κάθε τρόπο! Τον ρωτάω ποιο έργο τον δυσκόλεψε περισσότερο από την συλλογή. ” Όλα τα έργα με δυσκόλεψαν αρκετά, αλλά θεωρώ η Ελευθερία περισσότερο. Είναι το τελευταίο έργο που έκανα και το άλλαξα 10 φορές. Επειδή την ελευθερία δεν μπορείς να την μορφοποιήσεις, και είναι μία έννοια παρεξηγημένη, άφησα το έργο μισοελευθερο, δεν έγινε πρόσωπο, δεν έγιναν χέρια, δηλαδή μία έννοια μέσα σε ένα ένδυμα που το περιβάλλει και μέσα από αυτό είναι ελεύθερη. Ο καθένας έχει τη δική του ελευθερία”.
Υπάρχει όμως ελευθερία στις μέρες μας; αναρωτιέμαι όση ώρα μου μιλάει. “Θα λέγαμε ότι διανύουμε την εποχή των χάμστερ. Ένα χάμστερ πιστεύει ότι είναι ελεύθερο. Έχει τον κύκλο, τρέχει, τρώει και πίνει μέσα εκεί. Κι αυτοί μας έχουν δημιουργήσει ένα κόσμο χάμστερ που νομίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι μέσα από αυτό. Η Τέχνη έχει την ιδιότητα να αφυπνίζει και να κάνει τον άνθρωπο πιο σκεπτόμενο και να αντιδρά. Εκτός βέβαια αν κάνεις στρατευμένη τέχνη. Περνάμε στην εποχή του digital, της εικονικής πραγματικότητας, αυτήν την στιγμή φτιάχνουν μία μετά human εποχή, αν το δεις είναι τρομακτικό. Μέσα από τα lockdown, ξεκίνησε αυτή η νέα εποχή και δεν ήταν τυχαίο όλο αυτό. Περνάμε σε μία άλλη εποχή στην 4η τεχνολογική επανάσταση που ο άνθρωπος δεν θα είναι αυτό που ξέρουμε μέχρι τώρα”.
Ακούγοντας προσεχτικά όσα μου έλεγε θεώρησα αυτονόητο ότι η επόμενη έκθεση θα έχει ως βασικό θέμα αυτήν την εποχή. “Δουλεύω πάνω στο κομμάτι αυτό για την εποχή του matrix που ο άνθρωπος πια μετατρέπεται μισός σε τεχνολογία και μισός θα παραμείνει άνθρωπος. Θα είναι digital. Η Τέχνη χρησιμοποιεί διάφορα υλικά, αργότερα μπορεί να χρησιμοποιήσεις για παράδειγμα, οθόνες led. Εμένα προσωπικά με ενδιαφέρει η ιδέα και τα συναισθήματα που θα πηγάζουν από αυτήν, γιατί ο άνθρωπος είναι κατά φύση πνευματικό ον. Δεν είναι μόνο ύλη. Πρέπει να μιλήσεις στον κόσμο με οποιοδήποτε μέσο. Να μιλήσεις στον κόσμο και να μην βρεθείς στο περιθώριο”.
Η συστέγαση – συνομιλία των έργων του Νίκου Φλώρου, με τις παραδοσιακές ενδυμασίες της μόνιμης συλλογής, είναι κάθε άλλο παρά τυχαία. Πρόκειται για δύο συλλογές καταπληκτικές που συναγωνίζονται σε φαντασμαγορικότητα, μοναδικότητα και ποιότητα ενώ συνάμα συνυπάρχουν αρμονικά και αλληλοσυμπληρώνονται. Η συλλογή ελληνικών ενδυμασιών, αποτελεί έργο ζωής για τη Βικτώρια Καρέλια και ο υπερσύγχρονος χώρος του μουσείου συνιστά τον ιδανικό καμβά για να αναδειχθούν όλα τα έργα. Οι δύο συλλογές έχουν κοινό άξονα την ιστορία και την παράδοση δημιουργώντας μία σύμπνοια πατροπαράδοτου και σύγχρονου, παρελθόντος και παρόντος, υφάσματος και μετάλλου!
Η έκθεση «Ήρωες από Μέταλλο», είναι αφιερωμένη στον προσφάτως εκλιπόντα, συνάδελφο και φίλο του δημιουργού, Δημήτρη Ταλαγάνη. Θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό έως και την 31η Οκτωβρίου 2021, φιλοξενούμενη στο μουσείο ελληνικών ενδυμασιών ‘Βικτώρια Γ. Καρέλια’, στην οδό Σταδίου 64, στην πόλη της Καλαμάτας. Η επιμέλεια ανήκει στον Αριστοτέλη Καραντή ενώ τα κείμενα του οδηγού υπογράφει η Κατερίνα Κοσκινά.
Καθότι πηγή έμπνευσης για τον Νίκο Φλώρο αποτέλεσε, εκτός των άλλων, ο εθνικός ποιητής της Ρωσίας, Αλεξάντρ Πούσκιν, το Νοέμβριο η συλλογή των έργων θα μεταφερθεί στη Μόσχα και έπειτα στην Αγία Πετρούπολη απ’ όπου και θα ταξιδέψει σε όλον τον κόσμο εξυμνώντας την Ελλάδα, τον ηρωισμό, την επανάσταση και την Ελευθερία!