Η Γραμμένη Οξυά, το χωριό της Ορεινής Ναυπακτίας μπορεί να είναι λιγότερο δημοφιλές από άλλα χωριά, όμως μία επίσκεψη θα σας πείσει ότι πρόκειται για ένα “διαμάντι”. Κρυμμένη μέσα σε αγκαλιές βουνών και δασών, όπου το μόνο αγαθό που έχει σε αφθονία είναι η άγρια ομορφιά των τοπίων της, το ορεινό αυτό μικρό χωριουδάκι της Αιτωλοακαρνανίας βρίσκεται στις βορειοδυτικές πλαγιές των Βαρδουσίων, χτισμένο στα 1.130 μέτρα. Είναι ένα χωριό με μονοψήφιο αριθμό κατοίκων το χειμώνα, μα με εκατοντάδες ανθρώπων που το έχουν στην καρδιά τους, και το καλοκαίρι, και όχι μόνο, το γεμίζουν με φωνές, γέλια και οικογενειακές στιγμές.
Γραμμένη Οξυά: Οδοιπορικό στο χωριό της Ορεινής Ναυπακτίας με τη γραφική ομορφιά
Η αρχική ονομασία του χωριού ήταν Σιτίστα, πιθανότατα λόγω των σιτηρών της περιοχής και με βασιλικό διάταγμα, το 1927, το χωριό μετονομάστηκε σε Γραμμένη Οξυά. Το όνομα Οξυά οφείλεται στη μεγάλη κάλυψη της περιοχής από οξυά και είναι το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης με τέτοια βλάστηση. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, επιπλέον, υπήρξε λημέρι των κλεφτών της Ορεινής Ναυπακτίας, με αποτέλεσμα οι ντόπιοι να έχουν εμπλακεί σε μάχες με τους πασάδες των Ιωαννίνων ήδη πριν την Επανάσταση του 1821.
Σήμερα η Γραμμένη Οξυά χωρίζεται σε δύο συνοικίες, το “πάνω” και το “κάτω” χωριό. Στο «Κάτω Χωριό» ή «Καλύβια», που απλώνεται μέχρι τον Σιτίστα, υπήρχε αρχαίος αιτωλικός οικισμός όπως δείχνουν τουλάχιστον τα κατά καιρούς ευρήματα. Για παράδειγμα έχουν βρεθεί πίθοι, αγαλματίδια, τάφοι και ορισμένα νομίσματα, που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μεταξύ των σημερινών ξωκλησιών του Αγίου Δημητρίου και της Αγίας Μαρίνας υπήρχε (αταυτοποίητος, για την ώρα) οικισμός των αρχαίων Αιτωλών. Ένα από τα κύρια αξιοθέατα του Κάτω Χωριού, είναι οι χτιστές πέτρινες βρύσες που εντοπίζονται σε διάφορα μικρά πλατώματα και μονοπάτια.
Απέναντι από το “Πάνω Χωριό”, στη θέση “Παλιόδενδρα”, βρίσκεται το υπόσκαφο μνημείο που οι κάτοικοι αποκαλούν “Χωνοκλησιά”. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για τάφο επιφανούς προσώπου, χρονολογούμενο στην Ελληνιστική Εποχή. Στην είσοδο μάλιστα της Γραμμένης Οξυάς θα συναντήσετε και τον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου, πολιούχος του χωριού, ανάμεσα στα πεύκα της περιοχής, ο οποίος τα τελευταία χρόνια λειτουργεί και ως μικρό εκκλησιαστικό μουσείο.
Εκτός από βλάστηση, βέβαια, το χωριό διαθέτει και πλούσια τρεχούμενα νερά. Η μικρή πλατεία του χωριού αποτελεί σημείο αναφοράς για μικρούς και μεγάλους, ενώ όσοι βρεθείτε εκεί τον Αύγουστο, στο πανηγύρι, θα περάσετε υπέροχα. Τους καλοκαιρινούς μήνες στο χωριό, η πλατεία, τα σοκάκια, τα περβόλια και τα σπίτια, παλιά και νέα, σφύζουν κυριολεκτικά από ζωή. Οι πόρτες των ντόπιων είναι ανοιχτές για τους επισκέπτες και να στε σίγουροι ότι θα σας διηγηθούν πολλές και όμορφες ιστορίες.
Το Ορειβατικό Καταφύγιο “Λάμπρος Ευταξίας”, που οι ντόπιοι το ονομάζουν “Καρβουνόλακκα” και βρίσκεται σε υψόμετρο 1.740 μέτρων, απευθύνεται στους φυσιολάτρες και όσους αγαπούν την πεζοπορία και την ορειβασία. Μπορεί να φιλοξενήσει ως 40 άτομα και διαθέτει κουζίνα, υποδομές θέρμανσης (σόμπες, τζάκια), καθώς και εσωτερικές τουαλέτες.
Για να φτάσετε εκεί, πέρα από τον δρόμο, υπάρχει και μονοπάτι που ξεκινά λίγο έξω από τη Γραμμένη Οξυά. Δεν συστήνεται βέβαια τους χειμερινούς μήνες, αλλά σε περιόδους χωρίς χιόνι και έντονα καιρικά φαινόμενα, μπορεί να σας εξασφαλίσει μια μαγευτική πεζοπορική διαδρομή στο βουνό και στο δάσος με τις οξυές. Χρειάζεται ωστόσο άριστη φυσική κατάσταση, καθώς θα περπατήσετε για περίπου 3,5 ώρες διανύοντας μια απόσταση 17 χιλιομέτρων, έως ότου δείτε το ορειβατικό καταφύγιο.
Η Γραμμένη Οξυά αναμφισβήτητα είναι ένα καταπράσινο χωριό που οι οξιές εναλλάσσονται με τα έλατα, τα δρυόδεντρα, τα κέδρα και τις καστανιές. Κάθε εποχή του χρόνου, αλλάζει χρώματα και φυσικά περιμένει όλους εμάς να την επισκεφτούμε!
