Στο συγκρότημα των Κυκλάδων περίπου 600 ανεμόμυλοι στέκονται ως “πέτρινοι γίγαντες” και αποτελούν το νούμερο αξιοθέατο του κάθε νησιού. Η Μύκονος και η Σέριφος είναι τα νησιά τα οποία φημίζονται για τους ανεμόμυλους. Τι γνωρίζουμε όμως για την ιστορία τους; Σίγουρα ελάχιστα. Γι’ αυτό κι εγώ θα σου κάνω μία αναδρομή στο παρελθόν.
Ανέμομυλοι: Οι “γίγαντες” της κυκλαδίτικης πολυνησίας που σε μαγεύουν!
https://www.instagram.com/p/BIXA8QChiMG/
Αυτό που αρχικά πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η κατασκευή τους, δύσκολη και πολυδάπανη. Ιδανικό ήταν το σημείο που οι βοριάδες ξεδίπλωναν όλη τους την ένταση: σε ξάγναντα∙ ρεματιές∙ στην έξοδο κάποιου φαραγγιού∙ σε «γλώσσες» ακρωτηρίων. Σημαντικό ρόλο μεταξύ άλλων έπαιζε και η απόσταση του μύλου από την κατοικημένη περιοχή.
Ο ξετροχάρης μύλος
Ο πιο φημισμένος μύλος ήταν ο ξετροχάρης μύλος ή κοινός πυργόμυλος. Ήταν κατά κανόνα πέτρινος, κυλινδρικού σχήματος, με κωνική – περιστρεφόμενη σύμφωνα με τη φορά του ανέμου- οροφή, και ψάθινο «καπέλο». Ολόλευκα τριγωνικά πανιά στηριγμένα σε τεράστιες αντένες έθεταν σε κίνηση ένα σύστημα ξύλινων αξόνων και τροχών, που με τη σειρά τους μετέφεραν τη δύναμη του αέρα στην πάνω μυλόπετρα (παναριά), η οποία περιστρεφόταν σε μια άλλη σταθερή (καταριά). Ανάμεσα στις δυο οριζόντιες μυλόπετρες το σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι… συνθλίβονταν για να γίνουν αλεύρι, πολύτιμο προοίμιο τροφής.
Όταν ο μύλος ήταν έτοιμος να μπει σε λειτουργία, ο μυλωνάς ξεδίπλωνε το ένα πανί, σαν ειδοποιητήριο, για να πάνε οι χωρικοί τ’ αλέσματά τους στον μύλο. Τότε τα μονοπάτια γέμιζαν με κάρα ή γαϊδουράκια φορτωμένα σε σακιά όλο τον κόπο της χρονιάς. Πολλές φορές, τη μεταφορά αναλάμβαναν οι γυναίκες του χωριού, κουβαλώντας τα σακιά πάνω στα κεφάλια τους. Με τον ίδιο τρόπο κουβαλούσαν πίσω στο σπίτι το αλεύρι για το ψωμί της οικογένειας. Από το άλεσμα, ο μυλωνάς κρατούσε το 10% ως αμοιβή, το λεγόμενο αξάι ή ξάι.
https://www.instagram.com/p/BtOZm7bgMSZ/
Ο μύλος ήταν σε ετοιμότητα όλο το εικοσιτετράωρο. Δεν υπήρχε ωράριο, μήτε μέρα ανάπαυσης∙ ξέχωρα από τις μετρημένες δεσποτικές γιορτές. Την ένταση της δουλειάς ρύθμιζε η ανάγκη, η εποχή και ο καιρός. Ένας ανεμόμυλος μπορούσε να αλέσει 20-70 κιλά σιτηρών την ώρα, ανάλογα με την ένταση και τη φορά του ανέμου.
Ο απόλυτος κυρίαρχος του πυργόμυλου
Ο μυλωνάς ήταν το πρόσωπο που θεωρούνταν ο απόλυτος κυρίαρχος του πυργόμυλου. Ερμήνευε τα σημάδια της φύσης∙ ανέμιζε τα πανιά παλεύοντας με τα ξεσπάσματα του καιρού∙ λαγοκοιμόταν, διόρθωνε την «αρματωσιά» του μύλου ανάλογα με την κατεύθυνση του αέρα.
Μύκονος: Το νησί των ανεμόμυλων
Το ελληνικό νησί που σήμα κατατεθέν του είναι οι ανεμόμυλοι δεν είναι άλλο από τη Μύκονο. Παλαιότερα υπήρχαν παραπάνω από είκοσι. Τώρα έχουν μείνει επτά και βρίσκονται στο Κάστρο του νησιού. Δεν υπάρχει ούτε ένας επισκέπτης που να έχει επισκεφθεί την αρχόντισσα των Κυκλάδων και να μην έχει τραβήξει την καθιερωμένη φωτογραφία από το σημείο.
Πολλοί ανεμόμυλοι σε νησιά έχουν ανακαινισθεί κι έχουν επισκευασθεί για να λειτουργήσουν ως μουσεία, εκθεσιακούς χώρους πολιτισμού ή χώρους διασκέδασης (καφέ, μπαρ, μικρά εστιατόρια) αλλά και ιδιαίτερα καταλύματα για μια αξέχαστη διαμονή. Άλλοι έχουν ανακαινισθεί και κατοικούνται από ιδιώτες.